تفاوت دیفای و وب ۳ چیست؟
در عصر حاضر با دو پدیده به نام دیفای (Decetralized Finance) و وب ۳ (Web3) مواجه هستیم که نسخه‌های جایگزین امور مالی و اینترنت هستند. هدف هر دو ایجاد امنیت و تمرکززدایی بیشتر در مقایسه با نسخه‌های سنتی و قبلی است. در واقع امور مالی غیرمتمرکز یک سیستم مالی نوظهور در وب ۳ است که در مقایسه با سیستم‌های مالی سنتی اشکال جدیدی از ارزش و روابط مالی را ارائه می‌دهد. گاهی مرز بین امور مالی غیرمتمرکز و نسل سوم وب آن‌قدر باریک می‌شود که برخی عملا این دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.
رابطه دیفای (DeFi) و نسل سم وب چیست؟
نسل سوم وب (Web3) شکل جدیدی از اینترنت می باشد که قصد دارد با اتکا به زیرساخت تکنولوژی بلاکچین فضای اینترنت را عادلانه‌تر و غیرمتمرکزتر نماید. در این فضا کنترل داده‌ها، هویت و پول بر عهده خود کاربران است و به صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یک سیستم مالی نوظهور و اشکال جدیدی از ارزش و کاربردها را ارائه می‌دهد که در سیستم‌های مالی معمولی وجود ندارد. مهم‌ترین تفاوت دیفای و وب ۳ این می باشد که دیفای روی پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند اتریوم (Ethereum) ساخته شده است، در حالی که وب ۳ از زیرساخت خود اینترنت استفاده می نماید.
در حقیقت دیفای و اینترنت غیرمتمرکز (وب ۳) دو مفهوم کاملا مجزا هستند. اما هر دو از نوآوری‌های تکنولوژیکی و فنی مشترکی استفاده می نمایند. دیفای و وب ۳ نسخه‌های جایگزینی برای امور مالی و اینترنت هستند که نسبت به همتایان متمرکز، از تمرکززدایی و ایمنی بیشتری برخوردارند. برای درک بهتر تفاوت‌های وب ۳ و دیفای، ابتدا باید ببینیم هر کدام چیستند و چطور کار می‌کنند.
وب ۳ چیست و چطور کار می‌کند؟
در مسیر توسعه اینترنت و در طول زمان، نحوه تعامل افراد با فناوری به‌ویژه در حوزه امور مالی به طور قابل توجهی تغییر کرده است. نسل‌های مختلف وب به سه مرحله وب ۱، وب ۲ و وب ۳ تقسیم می‌شود. وب ۱ (Web1) اولین نسل اینترنت و از دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ (دهه ۶۰ تا ۷۰) را شامل می‌شود. اکثر وبسایت‌ها صفحاتی با کدهای HTML ثابت و غیرتعاملی بودند. بنابراین هیچ زیرساختی برای انجام تراکنش‌های مالی به صورت آنلاین وجود نداشت.
وب ۲ (Web2) از زمانی شکل گرفت که تعاملات دوطرفه اینترنت شروع شد. مشخصه بارز این دوره رواج اپلیکیشن‌های موبایلی، شبکه‌های اجتماعی و محتوای آنلاین می باشد. در نسل دوم وب انجام تراکنش‌های ارز فیات از طریق اینترنت امکان‌پذیر شد. از نکات منفی این دوره می‌توان به چندین حفره امنیتی از قبیل نقض حریم خصوصی و حملات هکری بزرگ اشاره کرد. در وب ۲ افراد مجبور بودند به اشخاص ثالث و شرکت‌های بزرگ اعتماد نمایند و پس از مدتی متوجه شدند که این شرکت‌ها از فروش محتوای تولیدشده آن‌ها درآمد کسب می‌کنند.
نسل سوم وب (Web3) برای رفع مشکلات اساسی وب ۲ پا به عرصه گذاشت. وب ۳ به جای اتکا به شرکت‌ها، از طریق تکنولوژی بلاکچین حس مالکیت را برای کاربر به ارمغان آورد. در نسل سوم وب که طلایه‌دار تمرکززدایی است، شاهد ظهور بیت کوین (BTC) و سایر ارزهای دیجیتال، برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) بوده ایم.
به لطف تکنولوژی بلاکچین و ذخیره‌سازی متمرکز، کاربران وب ۳ بار دیگر می‌توانند کنترل داده‌های خود را بر عهده بگیرند. به علاوه این خود کاربران هستند که طبق صلاحدید خود انتخاب می‌کنند، چه کسانی به داده‌هایشان دسترسی داشته باشد.
دیفای چیست و چطور کار می‌کند؟
امور مالی غیرمتمرکز نوعی سیستم مالی به شمار می آید که مستقل از یک نهاد مرکزی مانند بانک اداره می‌شود و به کاربران اجازه می‌دهد، معاملات مالی را به طور مستقیم با یکدیگر انجام دهند. این سیستم مالی غیرمتمرکز شامل معاملات همتا به همتا (P2P) مانند قرض‌دهی و وام‌دهی می باشد که به وسیله قراردادهای هوشمند تنظیم و کنترل می‌شود. دیفای درحقیقت اقدامی برای مبارزه با نهادهای متمرکز مانند دولت و بانک‌هاست که کنترل بیش از حدی به داده‌ها و دارایی‌های مردم دارند. بر خلاف سیستم‌های سنتی که انجام امور مالی نیازمند مجوز یک نهاد متمرکز می باشد، دیفای یک سیستم بدون مجوز است. در امور مالی غیرمتمرکز همه کاربران اجازه مشارکت دارند و انجام تراکنش‌ها به صدور مجوز هیچ نهادی نیاز ندارد.
ویژگی مهم دیگر دیفای، شفافیت است. به واسطه شفاف بودن دیفای اطلاعات همه تراکنش‌ها می‌تواند در معرض دید و اختیار همه افراد سیستم قرار بگیرد.
اکوسیستم دیفای شامل موارد زیر می‌شود:
- لایه ۱
لایه ۱ (Layer 1) همان بلاکچین یا شبکه پایه‌ای است که قراردادهای هوشمند، برنامه‌ها، پروتکل‌ها و توکن‌های دیفای روی آن ساخته شده است.
- صرافی‌های غیرمتمرکز
صرافی غیرمتمرکز (DEX) پلتفرمی است که امکان خرید، فروش و معامله دارایی‌های دیجیتال را برای کاربران فراهم می‌کند. البته سیستم‌های متمرکز یا اشخاص ثالث در انجام این امور نقشی ندارند.
- تجمیع‌کننده‌های نقدینگی
تجمیع‌کننده‌ها (اگریگیتورها) رابط‌های غیرمتمرکزی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند، دارایی‌های خود را در پلتفرم‌های ییلدفارمینگ (yield-farming) مدیریت و حداکثر سود را به‌دست بیاورند.
تفاوت دیفای و وب ۳ چیست؟
نسل سوم وب دو ویژگی بنیادی دیفای؛ امنیت و تمرکززدایی را تقویت می نماید. همچنین میزان اعتماد، شفافیت و سهولت دسترسی به امور مالی غیرمتمرکز را افزایش می‌دهد. به دنبال محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتال، افراد بیشتری دوست دارند خواه از طریق هولد، ترید یا خرید ارز دیجیتال و ایجاد پروژه‌های کریپتویی در دیفای مشارکت داشته باشند.
اصل اساسی و چشم‌انداز اولیه اینترنت ایجاد یک فضای آنلاین غیرمتمرکز و در دسترس همگان بود. متاسفانه این دیدگاه در حد یک رویا باقی ماند و فضای وب به مرور زمان متمرکزتر شد.
ویژگی ها
-
بدون مجوز
اصطلاح «بدون مجوز» (Permissionless) به این معنا است که هیچ محدودیتی برای مشارکت وجود ندارد؛شرکت‌کننده‌ها می‌توانند بدون هیچ محدودیت یا مانعی وارد سیستم‌های بدون مجوز دیفای یا وب ۳ شوند.
دیفای : برای از بین بردن اتکا به نهادهای متمرکز از فناوری بلاکچین کمک می‌گیرد.
وب 3 : برای ایجاد یک شبکه آزاد غیرمتمرکز از پروتکل‌های همتابه‌همتا استفاده می‌کند.
- عدم تمرکز
اصطلاح «تمرکززدایی» به انجام فعالیت بدون کنترل و دخالت یک واسطه متمرکز اشاره می‌کند. دیفای و وب ۳ هر دو به گونه‌ای طراحی شده‌اند که غیرمتمرکز باشند. در حقیقت وب ۳ تلاش برای ساخت یک شبکه آزاد غیرمتمرکز است که به دلیل استفاده از پروتکل‌های همتابه‌همتا از هرگونه تمرکزگرایی به دور است. دیفای هم برای انجام معاملات از زیرساخت‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کند.
دیفای : سرویس‌های دیفای در یک شبکه بلاکچین مشترک می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند.
وب 3 : شبکه‌های بلاکچین روی وب ۳ به طور مستقل کار می‌کنند.
- حضانت
برنامه‌های دیفای معمولا غیرحضانتی هستند. به عبارت دیگر کاربران کلیدهای خصوصی وجوه و دارایی‌های خود را در اختیار دارند و از این رو کنترل و مالکیت دارایی به طور کامل بر عهده خود کاربر است. بالعکس برنامه‌های وب ۳ در هر دو حالت حضانتی و غیرحضانتی هستند. ممکن است یک برنامه خاص غیرحضانتی باشد و برنامه دیگری کلید خصوصی و کنترل دارایی‌ها را در اختیار شخص ثالث قرار دهد
دیفای : غیرحضانتی
وب 3 : غیرحضانتی و حضانتی
- قابلیت اعتبار سنجی با استفاده از رمزنگاری
طراحی زنجیره‌های دیفای و سیستم‌های بلاکچین وب ۳ به گونه‌ای است که در برابر دستکاری غیرقابل نفوذ باشند. همچنین سوابق زنجیره از طریق رمزنگاری (کریپتوگرافی) اعتبارسنجی و تایید می‌شوند. این مکانیزم نه تنها به شفافیت و امنیت بیشتر سیستم کمک می‌کند بلکه جعل سوابق زنجیره را غیرممکن می‌سازد.
دیفای : استفاده از تکنولوژی بلاکچین
وب 3 : استفاده از تکنولوژی بلاکچین
- حاکمیت
دیفای : توکنیزه کردن دارایی‌ها، اثبات سهام
وب 3 : توکنیزه کردن دارایی‌ها
سخن پایانی
صنعت دیفای با معرفی محصولات و سرویس‌های مالی جدیدی که پتانسیل حذف امور مالی سنتی را دارند به سرعت به سمت نوآوری‌های بیشتر حرکت می نماید. از طرف دیگر انتظار می‌رود وب ۳ نقش به‌سزایی در آینده اینترنت ایفا کند. زیرساخت‌های غیرمتمرکز نسبت به سیستم‌های متمرکز سنتی دارای مزیت‌هایی از قبیل امنیت بیشتر، بهبود حریم خصوصی و مالکیت داده هستند. همچنین انتظار می‌رود توسعه فناوری‌های وب ۳ منجر به ایجاد نسل جدیدی از برنامه‌های غیرمتمرکز شود که دسترسی به اینترنت آزاد و عادلانه‌تری را امکان‌پذیر نمایند.
