کریپتو در برابر انحصار داده‌ای AI، پنجره‌ی فرصت در حال بسته‌شدن است

هوش مصنوعی در حال ساخت بزرگ‌ترین انحصار داده‌ای جهان؛ در حالی که کریپتو هنوز در خواب است

این خبر و تحلیل بر اساس گزارش و بررسی سایت Cointelegraph تهیه شده است.

در حالی‌ که صنعت کریپتو بیش از یک دهه است که پرچم تمرکززدایی را برافراشته، شرکت‌های فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی quietly بزرگ‌ترین انحصار داده‌ای تاریخ را بنا کرده‌اند؛ انحصاری که ارزش آن از هر پروتکل غیرمتمرکز یا حتی شبکه مالی غیرمتمرکز (DeFi) فراتر می‌رود.

طبق برآوردها، صنعت هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد کرد؛ عمدتاً از طریق آموزش مدل‌هایی که با تریلیون‌ها داده استخراج‌شده از پژوهشگران، نویسندگان و متخصصان حوزه‌های گوناگون تغذیه می‌شوند. در این میان، غول‌هایی چون OpenAI، گوگل و Anthropic با قفل کردن داده‌های به‌دست‌آمده در فرایندهای اختصاصی آموزش، دیواری نفوذناپذیر در برابر رقبا ساخته‌اند — دیواری که حتی سرمایه و استعداد فراوان نیز قادر به عبور از آن نیست.

در حالی که جامعه کریپتو مشغول ساخت هزارمین نسخه‌ی فورک DeFi بود، مهم‌ترین نبرد زیرساختی دهه در جایی دیگر و «خارج از زنجیره» در حال وقوع است.
رمزارزها سال‌هاست درگیر جنگ‌های بلاک‌سایز و استخراج MEV هستند، اما هوش مصنوعی بی‌سروصدا کنترل «دانش بشری» را در اختیار گرفته است.

انحصار داده‌ها: بزرگ‌ترین تهدید برای تمرکززدایی

پاسخ شاید در انگیزه‌ها نهفته باشد؛ توسعه‌ی زیرساخت داده‌ برای مدل‌های هوش مصنوعی جذابیت سفته‌بازی ندارد.
در حالی که مؤسسان پروژه‌های کریپتو به دنبال رشد سریع و توکن‌های پرنوسان هستند، ساخت پروتکل‌های ثبت داده، اعتباردهی به سازندگان و پرداخت سهم آن‌ها از درآمد مدل‌ها سال‌ها زمان و همکاری با نهادهای بزرگ را می‌طلبد.

اما تاریخ نشان داده است که زیرساخت‌های خسته‌کننده، آینده را می‌سازند.
اتریوم، زمانی فقط یک ماشین مجازی کند و گران بود؛ Chainlink سال‌ها طول کشید تا جایگاه خود را تثبیت کند.
اکنون نوبت پروتکل‌هایی است که مالکیت داده را شفاف می‌کنند و سهم خالقان را ثبت می‌نمایند.

زمان به سرعت در حال پایان است

در حال حاضر شرکت‌های هوش مصنوعی در حال آموزش مدل‌های نسل جدید همچون GPT-5، Claude 4 و Gemini Ultra هستند؛ آن هم با داده‌هایی که از میلیون‌ها خالق محتوا بدون پرداخت حق‌الزحمه جمع‌آوری شده است.
هر بار که یک آموزش کامل می‌شود، کنترل متمرکز بر دانش بشری عمیق‌تر می‌گردد.

اگر این روند دو سال دیگر ادامه یابد، انحصار داده‌ها به واقعیتی غیرقابل بازگشت تبدیل می‌شود و حتی بهترین زیرساخت‌های بلاک‌چین نیز نمی‌توانند آن را از بین ببرند.