بررسی روند پیشرفت فناوری بلاکچین در سال ۱۳۹۷
با معرفی بلاکچین در میان جوامع و ورود این تحول به ایران و همچنین مورد توجه قرار گرفتن آن در سال‌های اخیر توسط دولت و مردم، می‌توان گفت سرعت پیشرفت خارق‌العاده‌ای را در سال ۱۳۹۷ در خصوص ورود به فناوری بلاکچین با برگزاری رویدادهای متنوع در سطوح مختلف در کشور شاهد بودیم که اوج آن قرار دادن موضوع انقلاب بلاکچین در حاشیه هشتمین همایش بانکداری الکترونیک بود.
به‌نوعی سال ۱۳۹۷، سال تثبیت بلاکچین در ایران بود. این پیشرفت در سال ۱۳۹۸ به اوج خود خواهد رسید و نه‌تنها در ایران بلکه در کل دنیا با بررسی تحولات قیمتی بیت‌کوین و رشد سریع تیم‌های توسعه‌دهنده بلاکچین و کریپتو طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ می‌توان انتظار تحولاتی شگرف در این حوزه داشت.
با توجه به کاهش شدید قیمت بیت‌کوین در سال ۲۰۱۸ اما شاهد افزایش چشمگیری در زمینه پیاده‌سازی و حرکت به سمت پروژه‌های دارای ساختار بلاکچین از سوی جوامع مختلف در جهان بودیم. کشور ایران و فعالان این حوزه نیز از این قاعده مستثنی نماندند و با قدرت زیاد در حال توسعه این ساختار در زیر بخش‌های مختلف هستند.
در ابتدای سال ۱۳۹۷ رویکرد مشخصی از سمت نهادهای دولتی شاهد نبودیم اما نهادهای خصوصی و بخصوص استارتاپ‌های بخش فین‌تک و استارتاپ‌های بلاکچین و رمزارز به صورت جدی دنبال‌کننده مباحث این فناوری و راه‌کارهای استفاده از آن در ایران بودند.
در ابتدای این مسیر به‌اشتباه استفاده از بلاکچین را منوط به استفاده از بیت‌کوین تلقی می‌کردند و بعد از مدتی و با مطالعات صورت گرفته و اصرار متخصصان به مطالعه دقیق این فناوری از سوی نهادهای دولتی، نحوه پیاده‌سازی و آشنایی با استفاده از آن‌ها برای نهادها مشخص شد.
با پیشرفت مطالعات، واضح شد که فناوری بلاکچین با وجود پتانسیل‌هایی که در عمق آن نهفته است، به‌زودی همه موضوعات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و چه‌بسا این فناوری در چند سال آینده تحول شگرفی را در دنیا ایجاد می‌کند و اگر از حالا خود و ساختار خود را منطبق با این تغییرات نکنیم، با ایستادگی در مقابل این حوزه‌ها، سهمی برای خود ایجاد نخواهیم کرد و موجب از دست رفتن فرصت‌ها و سرمایه‌ها خواهیم شد و باز هم در عرصه رقابت فناوری، فرهنگ و اقتصاد، بازنده خواهیم بود؛ اما می‌توان گفت که لزوم ورود به چنین عرصه‌ای و برنامه‌ریزی‌های مدون در حوزه اقتصاد دیجیتال با وجود کم‌وکاستی‌ها اثبات شد و خوشبختانه مرحله پذیرش بلاکچین در سال ۹۷ به‌خوبی صورت گرفت و اهمیت پرداختن به آن، حداقل از سوی نهادهای حساس، مسلم و بارز گردیده است.
ادامه مسیر که تخصیص سرمایه و به‌کارگیری این زیرساخت در کشور است، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است که با توجه به روند پیشرفت سریع استفاده از این مقوله، فاز اجرایی آن را قطعاً در سال ۹۸ شاهد خواهیم بود.
گام بعدی برداشتن توهمات کذب و حساسیت‌های بی‌جا از واژه‌های «غیرمتمرکز» و «شفافیت» در استفاده از این ساختار بود. تا جایی که با پیشرفت مطالعات و تحقیقات در این زمینه، راه‌کارهایی در استفاده از بلاکچین تحت عنوان بلاکچین سازمانی یا بلاکچین خصوصی مطرح شد.
این عناوین در سال ۹۷ بیشترین تمرکز فعالین در زیرساخت‌های دولتی و خصوصی را به خود اختصاص داد و نظریه‌های متفاوتی را شامل شد اما به دلیل نبود پروژه اجرایی و قابلیت قیاس در نحوه عملکرد این ساختارها، این بحث تبدیل به یک موضوع چالشی شده و موافقان و مخالفان خاص خود را به وجود آورد.
نکته بسیار مهم در استفاده از این فناوری در زیرساخت‌های کشور، توجه در به‌کارگیری و استفاده از کارشناسان و متخصصان متبحر و دانا در این زمینه است. لذا چالشی که دراین‌بین مطرح می‌شود پرداختن به موضوع آموزش و نحوه به‌کارگیری نیروهای متخصص در این زمینه در اجرای درست بلاکچین برای طرح‌ها است.
اجازه بدهید با چند سؤال بحث را پیش ببریم. به‌واقع چند نفر در کل کشور به توسعه بلاکچین و ایجاد ساختارهای بلاک‌چینی مشغول هستند و از عهده این کار برمی‌آیند؟ آیا هر ساختاری تحت عنوان بلاکچین، معنا و مفهوم بلاکچین را در عمل پیاده می‌کند؟ آیا صرفاً قرارگیری اطلاعات در بلوک‌ها کافی است و نوع متد پیاده‌سازی و کاربردی که توسط برنامه‌نویس در نظر گرفته می‌شود نقشی ندارد؟ بلاک‌چین‌های ایجاد شده قابلیت توسعه و اصلاح دارند؟ طرح‌ریزی بلاکچین سازمانی یا خصوصی چه مزیتی نسبت به بلاکچین عمومی و کاربرد بلاکچین در معنای واقعی داشت و هدف از ایجاد آن چیست؟
دیتاسنتر و بلاکچین دو مفهوم متمایز هستند
با در نظر گرفتن سؤالات بالا، لزوم تفکیک‌پذیری طرح‌ها در خصوص استفاده از بلاکچین در ساختارهای دولتی، خصوصی و استارتاپی، بنا به شیوه طرح‌ریزی مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود.
به همین رو ارائه و معرفی طرح‌های اجرایی قوی با پتانسیل بالا، تیم‌های سازنده مطرح و مهم‌تر از همه، تست قبل از معرفی و اجرایی کردن طرح‌ها بسیار حائز اهمیت است. طرح‌هایی که در ابتدای این مسیر معرفی خواهند شد، قطعاً در آینده نمونه‌هایی برای توسعه و ایجاد ساختارهای جدید در سایر ارگان‌ها و کسب‌وکارهای این اکوسیستم قرار خواهند گرفت.
موضوع مهم دراین‌بین، استفاده از متخصصان داخلی و حتی کمک از نمونه‌های مشابه خارجی، پیش از سرمایه‌گذاری و اجرا است. در بیانی منتقدانه و واضح‌تر می‌توان گفت بنا به عجله در پیاده‌سازی و ربودن گوی سبقت از سایرین، بدون بهره‌گیری از دانش کافی و استفاده از متخصصان این حوزه، دیتاسنترهایی تحت عنوان بلاکچین سازمانی با صرف هزینه‌های گزاف ایجاد نکنیم.
بلکه با بهره‌گیری از متخصصان، به‌واقع طرح‌هایی قوی از بلاکچین را وارد سازمان‌ها کنیم. این دو «دیتاسنتر» و «بلاکچین»، کاملاً از یکدیگر متمایز هستند.
شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا بعد از فاز پذیرش این فناوری و درک استفاده از آن، همچنین قبل از پیاده‌سازی بلاکچین، در حال جذب متخصصان و کارشناسان این فناوری در مجموعه‌های خود هستند تا از اهمیت اجرای طرح‌های بلاکچین واقعی غافل نمانند و قبل اجرایی کردن طرح‌ها از ورود متخصص به مجموعه‌های خود اطمینان حاصل کنند.
همین امر، اطمینان چنین شرکت‌هایی را در پیاده‌سازی طرح بلاکچین قوی و کارآمد تأمین می‌کند و با آرامش بیشتری به سرمایه‌گذاری و دغدغه‌های ریسک‌پذیری پیش خواهند رفت. در سال ۲۰۱۹ شاهد ورود و حتی همکاری شرکت‌های بزرگ دنیا در توسعه این فناوری هستیم.
زمان، عاملی است که طعم رشد و مزایای ملموس این فناوری شگرف را به همگان خواهد چشاند. قطعاً شیوه برخورد، مدیریت و به‌کارگیری زیرساخت‌های مناسب است که می‌تواند عاملی جهت تسریع فرایند رشد در به‌کارگیری ایده‌ها و عملیاتی کردن طرح‌ها باشد.
جمله کلیشه‌ای «اولین‌ها به‌یادماندنی‌ترند» را به‌شرط بهره‌گیری درست و ارائه خروجی‌های قدرتمند، در خصوص بلاکچین پیاده کنیم؛ که در غیر این صورت لزوماً هر اولینی، بهترین نخواهد بود.
امید دارم در سال ۱۳۹۸ حضور طرح‌های بلاکچین قوی را در راستای اجرای سازنده آن‌ها در سازمان‌ها و تصور صحیح از کاربرد درست آن در پیاده‌سازی، شاهد باشیم. ورود آزمایشی طرح‌های بلاک چینی در ارگان‌ها و سپس پرداختن به اصلاح نواقص در آن‌ها، تنها موجب بارگذاری سرمایه‌های مجدد و آشفتگی در به‌کارگیری صحیح آن خواهد شد. درنتیجه ارائه طرح‌های از پیش نقادانه و اشکال‌گیری شده، علاوه بر سمبلی در استفاده از بلاکچین برای کسب‌وکارها، به استفاده درست از کارکرد واقعی این فناوری (تمرکززدایی، اصلاح نظام ثبت داده‌ای و شفافیت) آن نیز منجر خواهد شد.
نویسنده: سیده مهکامه شریف زاد